Odruch wymiotny i krztuszenia u niemowląt – jak reagować?

Odruch wymiotny oraz krztuszenia – tego doświadcza wiele dzieci na początkowym etapie wprowadzania pokarmów stałych, co może Ciebie jako rodzica niepokoić. Choć te reakcje są normalne, warto zrozumieć, dlaczego się pojawiają i jak można im zaradzić, aby rozszerzanie diety było jak najbardziej komfortowe i bezpieczne zarówno dla dziecka, jak i Ciebie.

1. Odruch wymiotny u niemowląt – co to takiego?

Odruch wymiotny to naturalna reakcja ciała, mająca na celu ochronę dróg oddechowych przed niepożądanymi substancjami. U niemowląt ten odruch jest szczególnie silny. Oznacza to, że ich organizm bardzo reaguje, gdy coś niepokojącego trafi do gardła, jak np. zbyt duży kawałek jedzenia. U małych dzieci ten odruch jest silniejszy niż u starszych dzieci i dorosłych, ponieważ ich układ pokarmowy dopiero się rozwija, a gardło jest bardzo wrażliwe.

Gdy maluch zaczyna jeść pokarmy stałe, odruch wymiotny może występować dość często, zwłaszcza jeśli jedzenie dotknie tylnej części języka lub gardła. To zupełnie naturalne, ponieważ maluch dopiero uczy się, jak przełykać pokarmy stałe, a jego organizm stara się unikać zadławienia. Z czasem, w miarę jak dziecko rośnie, ten odruch staje się słabszy i mniej widoczny.

2. Receptory w języku – a odruch wymiotny?

U niemowląt język jest bardzo wrażliwy na różne bodźce. To właśnie na języku znajdują się receptory smakowe i dotykowe, które odpowiadają za wyczuwanie smaku oraz pomagają w reakcji na dotyk pokarmu. Kiedy maluch zaczyna jeść stałe jedzenie, jego receptory mogą sprawić, że dziecko będzie odczuwać silniejszy odruch wymiotny, zwłaszcza jeśli pokarm trafi zbyt głęboko do gardła.

Te reakcje są ochronne – dziecko nie ma jeszcze dobrze wykształconej koordynacji pomiędzy gryzieniem a przełykaniem, dlatego odruch wymiotny ma na celu zapobiegać zadławieniu.

3. Korzyści z podawania grudek i kawałków jedzenia

Z czasem maluch powinien przyzwyczaić się do różnych konsystencji pokarmów. Wiele mam zastanawia się, czy lepiej zacząć od gładkiego purée, czy od razu podawać kawałki jedzenia. Choć gładkie jedzenie jest bezpieczniejsze i łatwiejsze do przełknięcia, warto stopniowo wprowadzać także kawałki i grudki.

Dlaczego? Wprowadzanie pokarmów o różnej konsystencji pomaga dziecku w rozwoju zdolności do gryzienia i przeżuwania. Dzieci, które uczą się radzić sobie z kawałkami jedzenia, rozwijają koordynację ruchów języka i żuchwy, co jest istotne nie tylko dla jedzenia, ale także dla późniejszego rozwoju mowy. Podawanie pokarmów o różnych teksturach pomaga także dziecku w nauce samodzielnego jedzenia – maluch uczy się, co może zjeść, a co jest za twarde lub za duże. Ponadto, ten proces wspomaga rozwój jego zmysłów – smaku, dotyku, a nawet wzroku.

Więcej o metodzie BLW przeczytasz TUTAJ

4. Posiłki sensoryczne – dlaczego warto wprowadzać różne tekstury?

Posiłki sensoryczne to specjalnie zaplanowane posiłki, które pomagają dziecku rozwijać wszystkie zmysły związane z jedzeniem – dotyk, smak, wzrok i węch. Celem takich posiłków jest nie tylko zaspokojenie głodu, ale także stymulowanie dziecka do aktywnego poznawania jedzenia.

Co to są posiłki sensoryczne? To takie posiłki, które mają różnorodne tekstury, kolory i smaki, dzięki którym dziecko ma możliwość poznawania pokarmu w sposób wielozmysłowy. Przykłady to:

• Pokarmy o różnych konsystencjach – gładkie purée, grudki, kawałki, pokarmy do gryzienia (np. marchewki, owoce w kawałkach, paluszki z chleba).
• Pokarmy w różnych kolorach – kolorowe owoce i warzywa, które przyciągają wzrok dziecka i zachęcają do eksperymentowania z jedzeniem.
• Różne smaki – słodkie, kwaśne, gorzkie i pikantne smaki pomagają rozwijać zmysł smaku dziecka, a także uczą rozpoznawania nowych produktów.

Warto dodać, że różnorodne tekstury pomagają dziecku w nauce gryzienia i przeżuwania. Dzieci, które mają szansę przeżuwać pokarmy o różnych konsystencjach, szybciej uczą się koordynować ruchy żuchwy i języka, co ma ogromne znaczenie nie tylko dla jedzenia, ale również dla rozwoju mowy.

Posiłki sensoryczne mogą również pomóc maluchowi w adaptacji do nowych smaków i tekstur. Jeśli dziecko początkowo ma trudności z przełykaniem większych kawałków jedzenia, dietetyk może zalecić stopniowe wprowadzanie produktów o różnych konsystencjach, aby dziecko nie czuło się zniechęcone i nie miało problemów z akceptowaniem nowych pokarmów.

4. Jakie korzyści płyną z posiłków sensorycznych?

Posiłki sensoryczne pomagają dziecku w:

• Rozwoju motoryki oralnej – nauka przeżuwania i gryzienia, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju mowy.
• Rozwoju zmysłów – stymulowanie zmysłów smaku, dotyku, wzroku i węchu w trakcie jedzenia.
• Zwiększeniu akceptacji nowych pokarmów – regularne podawanie różnych smaków i tekstur pozwala dziecku na stopniowe oswajanie się z nowymi pokarmami.
• Zwiększeniu samodzielności – pozwala dziecku na eksplorowanie jedzenia i próbowanie nowych rzeczy, co pomaga w budowaniu pewności siebie przy jedzeniu.

4. Kiedy warto skorzystać z pomocy dietetyka?

Jeśli dziecko ma trudności z rozszerzaniem diety – krztusi się podczas jedzenia, odmawia jedzenia nowych pokarmów, nie rozwija umiejętności gryzienia lub nie chce jeść stałych pokarmów – warto skonsultować się z dietetykiem. Jako specjalista pomogę opracować indywidualny plan żywieniowy, który będzie dostosowany do etapu rozwoju Twojego dziecka, jego preferencji oraz potrzeb. Pomogę także w doborze odpowiednich posiłków sensorycznych, które ułatwią maluchowi naukę jedzenia.

5. Podsumowanie

Odruch wymiotny i krztuszenie się są zupełnie naturalnymi reakcjami u niemowląt, zwłaszcza na początku rozszerzania diety. Warto pamiętać, że dziecko w tym okresie uczy się, jak radzić sobie z nowymi konsystencjami pokarmów, a jego układ pokarmowy i układ oddechowy dopiero się rozwijają. Wprowadzając do diety dziecka pokarmy o różnych konsystencjach, warto robić to stopniowo, aby pomóc maluchowi przyzwyczaić się do nowych wyzwań.

Jeśli jednak krztuszenie się i problemy z jedzeniem są częste i nasilają się, warto skonsultować się z neurologopedą, który pomoże zrozumieć, czy dziecko potrzebuje dodatkowego wsparcia w rozwoju umiejętności jedzenia i mówienia.

Źródła:

• Sullivan, P. B., Ford, A., & McClean, P. (2016). „The physiology of swallowing and the development of oromotor skills in infants.” Developmental Medicine & Child Neurology, 58(10), 966-973.
• Lukens, C. T., & Linscheid, T. R. (2014). „Development of feeding and swallowing skills in infants and toddlers.” Pediatric Nursing, 40(5), 227-232.
• Morgan, D., & Hammond, L. (2015). „Feeding and swallowing difficulties in infants and young children.” Pediatric Clinics of North America, 62(3), 659-669.